บทความโดย … ม.ร.ว.พฤทธิสาณ ชุมพลและนายบุญพีร์ พันธ์วร เมื่อหนึ่งร้อยปีกว่ามาแล้ว (116 ปี) เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2447 หม่อมเจ้าหญิงองค์หนึ่งได้ประสูติ เป็นพระกัญญาพระองค์เดียวในบรรดาเจ้าพี่เจ้าน้องพระมารดาเดียวกัน เมื่อทรงเจริญพระชนม์เป็นวัยรุ่น ได้ทรงอภิเษกสมรสเป็นพระชายาในสมเด็จเจ้าฟ้า ผู้พระชตากำหนดให้ต้องทรงรับราชบัลลังก์ ทรงระลึกว่า “ ฉันไม่เคยเป็นเด็ก พออายุ 14 – 15 ปี ก็ต้องเป็นผู้ใหญ่เลย ” การอบรมบ่มนิสัยแต่วัยเยาว์ ในราชสำนักของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 5 ได้หล่อหลอมพระอุปนิสัยมานะอดทน ฉะนั้นเบื้องใต้พระสิริโฉมงดงามชวนพิศ จึงทรงมีพระหทัยแน่วแน่ที่จะทรงกระทำแต่ในสิ่งที่ถูกที่ควร เพื่อดำรงไว้ซึ่งพระเกียรติศักดิ์แห่งราชนารีในพระบรมราชจักรีวงศ์ ทุกกาลสถาน เมื่อสมัยรัชกาลที่ 6 ต้องทรงโดยเสด็จฯ สมเด็จเจ้าฟ้าประชาธิปกฯ สู่แดนดินทุรกันดารในเมืองฝรั่ง ก็ได้ทรงปฏิบัติวัฏฐากพระราชสวามีด้วยความจงรักภักดี ทั้งในยามที่ทรงสุขสำราญ และทรงรักษาพยาบาลในเวลาที่ทรงพระประชวร เหตุดังนี้ เมื่อสมเด็จเจ้าฟ้าฯ พระองค์นั้น ขึ้นทรงราชย์เป็นรัชกาลที่ 7 จึงทรงสถาปนา หม่อ
ศึกษาพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจ ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯเพื่อสืบทราบพระคติและพระปัญญา พระอุปนิสัยเพื่อเป็นแก่นแกนในการศึกษาเรื่องราวด้านต่างๆ เช่น การเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม รวมทั้งพัฒนาการทางการเมือง การปกครองในระบอบประชาธิปไตยไทย ( บทความและภาพที่เผยแพร่นี้เป็นการเฉลิมพระเกียรติและเพื่อเป็นวิทยาทานเท่านั้น ไม่มุ่งหาผลกำไรหรือรายได้ใดใด หากนำไปใช้กรุณาอ้างอิงที่มาด้วย จักขอบคุณมาก)